Współczesny świat obfituje w wyzwania, z którymi borykają się nie tylko dorośli, ale także dzieci i młodzież. W gabinecie psychoterapeutycznym dostrzegamy narastający trend – coraz częściej pojawiają się u nas młodzi ludzie z depresją lub stanami depresyjnymi. Co ciekawe, często depresja nie jest bezpośrednim powodem, dla którego rodzice i/lub młody człowiek zdecydowali się na wizytę u psychologa. Dopiero podczas rozmowy z psychoterapeutą okazuje się, że mamy do czynienia z depresją.
Dlaczego rodzice nie dostrzegają objawów depresji u swoich dzieci? Istnieje kilka powodów, które mogą ich zmylić i „zatuszować” obraz tej choroby.
Po pierwsze, większość rodziców nie ma specjalistycznej wiedzy z zakresu psychologii czy psychiatrii, co sprawia, że trudno im poprawnie interpretować niepokojące zachowania swojego dziecka. Po drugie, sama myśl o tym, że własne dziecko może cierpieć na depresję, bywa trudna do przyjęcia. Dodatkowo dzieci mogą nie chcieć obciążać rodziców sobą – nie czują, że mają do tego przestrzeń, boją się ich reakcji. Dlatego też potrafią ukrywać swoje prawdziwe emocje i uczucia, udając, że wszystko jest w porządku.
Czy istnieją konkretne objawy, które mogą wskazywać na depresję u dzieci i młodzieży? Jakie zachowania często mylą rodziców, prowadząc do błędnych interpretacji?
Błędne interpretacje objawów depresji u dzieci i młodzieży
Poznaj najczęstsze zachowania u młodych ludzi, które mogą wskazywać na depresję a przez rodziców bywają błędnie odczytywane.
Nie ma smutku, dziecko się śmieje, mówi, że jest OK., wychodzi ze znajomymi.
To prawda, że w naszej kulturze depresję często kojarzymy z wyraźnym smutkiem, płaczem i wycofaniem się z otoczenia. Jednak depresja może objawiać się różnorodnie i nie zawsze wiąże się z bezustannym smutkiem. Niekiedy osoby cierpiące na depresję uczą się maskować swoje uczucia starając się zachować normalność w życiu społecznym. W przypadku dzieci i młodzieży jest to szczególnie ważne, ponieważ często obawiają się stygmatyzacji czy niezrozumienia ze strony rówieśników. Dlatego choć z zewnątrz mogą wydawać się szczęśliwe i zadowolone, wewnętrznie mogą borykać się z ciężarem depresji.
Rozdrażnienie, złoszczenie się – „to przecież wiek dorastania”.
Okres dojrzewania jest czasem wielu zmian, zarówno fizjologicznych, jak i emocjonalnych. Hormonalne burze często prowadzą do wahania nastrojów i większej skłonności do rozdrażnienia. Jednak ważne jest, by nie bagatelizować długotrwałych i intensywnych objawów pod pretekstem „to tylko wiek dorastania”. Stałe złoszczenie się, wycofanie lub utrata zainteresowania codziennymi aktywnościami mogą być sygnałem poważniejszego problemu.
Rezygnacja z pasji i brak zainteresowania czymkolwiek – „to brak czasu i przeładowanie obowiązkami”.
Dzieci i młodzież, podobnie jak dorośli, mogą doświadczać okresów spadku zainteresowania pewnymi czynnościami czy pasjami. Jednak jeśli młody człowiek rezygnuje z wielu aktywności, które wcześniej sprawiały mu radość i nie znajduje niczego, co by go interesowało czy angażowało, może to być sygnałem alarmowym. Tłumaczenie takiego zachowania brakiem czasu, przeładowaniem obowiązkami czy tym, że „mają tego za dużo” może skutkować przegapieniem kluczowych objawów depresji.
Obniżenie poziomu poznawczego, trudności w koncentracji, zapamiętywaniu – „to zwykłe lenistwo”.
Wiele osób, zarówno dzieci, jak i młodzież, które borykają się z depresją, doświadcza spadku zdolności poznawczych. Mogą mieć trudności z koncentracją, zapamiętywaniem nowych informacji czy wykonywaniem zadań, które wcześniej były dla nich łatwe. Niestety, zamiast rozpoznać te symptomy jako potencjalne objawy problemów psychicznych, często są one błędnie interpretowane przez rodziców czy nauczycieli jako lenistwo, brak motywacji do nauki czy niechęć do wykonywania obowiązków. Takie podejście nie tylko nie pomaga młodym ludziom w radzeniu sobie z problemem, ale może też pogłębiać ich poczucie osamotnienia i niezrozumienia.
Zaburzenia snu – „znowu siedzi po nocach w tym telefonie”.
Problemy ze snem, takie jak bezsenność, przerywany sen czy nadmierna senność w ciągu dnia są częstym objawem depresji. Współczesna młodzież spędza dużo czasu korzystając z urządzeń elektronicznych, co często jest wskazywane jako przyczyna problemów ze snem. Jednak przypisywanie zaburzeń snu wyłącznie korzystaniu z telefonu czy komputera może prowadzić do niedostrzeżenia głębszych, ukrytych problemów emocjonalnych. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na ogólny stan emocjonalny młodego człowieka, a nie tylko na jego nawyki związane z technologią.
Zaburzenia jedzenia – „pewnie znowu jakaś dieta”.
Zmiany w apetycie, zarówno w postaci nadmiernego jedzenia, jak i utraty apetytu, mogą być jednym z objawów depresji. Współczesna kultura często promuje różne diety i wzorce sylwetki. Sprawia to, że rodzice mogą błędnie przypisać zmiany w nawykach żywieniowych dziecka chęci dostosowania się do tych ideałów. Jednak nagłe zmiany w jedzeniu, zwłaszcza jeśli towarzyszą im inne objawy depresji, powinny być traktowane poważnie. Bagatelizowanie problemu jako „kolejnej diety” może opóźnić potrzebną pomoc.
Samookaleczanie – „to taka moda, chciał/chciała spróbować, wszystkie koleżanki to robią”.
Samookaleczanie jest poważnym objawem, który może wskazywać na głębokie problemy emocjonalne. Chociaż pewne trendy wśród młodzieży mogą wpłynąć na próby takiego zachowania, bagatelizowanie samookaleczenia jako „mody” czy zachowania naśladowczego jest niebezpieczne. W rzeczywistości młodzi ludzie, którzy się samookaleczają, próbują sobie w ten sposób radzić z intensywnym bólem emocjonalnym lub stresem. Samookaleczanie jest dla nich formą ulgi lub sposobem wyrażania wewnętrznego cierpienia. Lekceważenie tego problemu i przypisywanie go jedynie presji rówieśniczej może uniemożliwić młodemu człowiekowi uzyskanie potrzebnej pomocy.
Brak energii, trudności ze wstawaniem rano – „przyczyny somatyczne, niedobory witaminy D, problemy hormonalne”.
Nie ma wątpliwości, że problemy zdrowotne, takie jak niedobory witamin czy zaburzenia hormonalne mogą wpływać na nasze samopoczucie i poziom energii. Jeśli jednak brak energii, trudności ze wstawaniem rano czy inne zmiany w zachowaniu młodego człowieka przedłużają się w czasie, ważne jest, by nie przypisywać ich tylko przyczynom somatycznym. Często mogą one być objawami depresji lub innych problemów psychicznych. Bagatelizowanie tych objawów jako wyłącznie wynik niedoborów czy problemów hormonalnych może opóźnić diagnozę i właściwe leczenie depresji.
Rozpoznanie depresji u dzieci i młodzieży wymaga uwzględnienia wielu aspektów ich życia. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice byli świadomi różnorodności objawów depresji i nie bagatelizowali sygnałów, które ich dzieci wysyłają. Jeśli coś rodzica niepokoi warto skonsultować się ze specjalistą – psychologiem, terapeutą, psychiatrą. Lepiej usłyszeć, że nic poważnego się nie dzieje, niż przyjść za późno.
W naszej Poradni Psychoterapii „Nowy Początek” jesteśmy gotowi, by Ci pomóc. Nasz zespół doświadczonych specjalistów zapewni wsparcie i odpowiednie narzędzia do pomocy Twojemu dziecku. Jeżeli masz wątpliwości czy pytania skontaktuj się z nami. Pamiętaj, że wczesne rozpoznanie depresji i skierowanie młodego człowieka do specjalisty może być kluczowe dla jego przyszłego zdrowia psychicznego.