Terapia uzależnień może dotyczyć wielu nałogów. Nie należy jej kojarzyć wyłącznie z odwykiem alkoholowym. Leczeniu podlegać mogą tak naprawdę wszelkie uzależnienia, nie tylko od alkoholu czy narkotyków, ale również uzależnienie od internetu czy na przykład zakupoholizm. Na czym polega terapia uzależnień? Jak przebiega? Ile trwa?
Terapia uzależnień – jakie uzależnienia można leczyć?
Uzależnienie to choroba uczuć, emocji i ciała. Oznacza przymus wykonywania czynności, której konsekwencje wywołują poważne szkody w życiu chorego, a także jego bliskich.
W praktyce wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje uzależnień:
- uzależnienia chemiczne, czyli uzależnienie od substancji – alkohol, nikotyna, narkotyki, leki,
- uzależnienie behawioralne, czyli uzależnienie od zachowań – np. uzależnienie od internetu, robienia zakupów lub jedzenia określonych produktów, pracoholizm, seksoholizm, hazard.
Nawet jeśli niektóre nałogi wydają się mniej groźne od innych, to kiedy zawładną naszym życiem – niszczą je. Mogą prowadzić do:
- zaniedbania innych spraw, potrzeb i obowiązków,
- zaburzenia więzi z bliskimi ludźmi,
- przemocy rodzinnej.
- degradacji społecznej,
- problemów finansowych, w tym utraty pracy,
- kolizji z prawem,
- utraty zdrowia, a nawet życia.
Dlatego uzależnień nigdy nie wolno lekceważyć.
Na czym polega terapia uzależnień?
Terapia uzależnień opiera się na różnych oddziaływaniach psychoterapeutycznych. Zależnie od rodzaju uzależnienia terapia różni się przebiegiem, czasem trwania oraz formą. Nieraz różnice te obserwujemy w przypadku leczenia tego samego uzależnienia u dwóch różnych pacjentów.
Celem terapii uzależnień jest przede wszystkim zmiana schematów myślenia i działania, które składają się na mechanizm nałogu.
Podczas terapii osoba uzależniona zdobywa wiedzę na temat uzależnienia, jego objawów, przebiegu, konsekwencji oraz wpływu na wszystkie sfery życia. Ma szansę skonfrontować się z problemami, jakie stały się przyczyną jej choroby oraz nauczyć się radzić sobie z nimi w konstruktywny sposób. Celem terapii jest również:
- wzmocnienie poczucie własnej wartości,
- ograniczenie szkodliwego wpływu skutków nałogu na – życie pacjenta i jego rodziny,
- umożliwienie pacjentowi powrotu do prawidłowego – funkcjonowania w społeczeństwie,
- pomoc w odnalezieniu sensu życia, a co za tym idzie – zyskanie pozytywnej motywacji do rezygnacji z nałogu.
Nie zawsze po ukończeniu terapii pacjent całkowicie przestaje stosować substancje psychoaktywne lub praktykować dane zachowania. W wielu przypadkach za sukces terapeutyczny uznaje się już znaczne ograniczenie kontaktu z czynnikami uzależniającymi.
Jak przebiega terapia uzależnień?
W terapii uzależnień możemy wyróżnić zasadniczo trzy fazy:
- detoksykacja – w przypadku uzależnień od substancji i środków psychoaktywnych,
- terapia podstawowa,
- terapia pogłębiona.
W przypadku uzależnienia fizycznego od substancji i środków psychoaktywnych podjęcie terapii musi być poprzedzone detoksykacją, czyli odtruciem organizmu. Pod kontrolą specjalistów znoszone są objawy zespołu abstynencyjnego powstałego w pierwszych dobach po odstawieniu środka uzależniającego: narkotyków, leków, alkoholu. Przywracane są do normy parametry biochemiczne organizmu zmienione przez długotrwałe zażywanie określonej substancji aktywnej.
Terapia podstawowa to właściwy początek leczenia, gdy pacjent ma motywację do podjęcia walki ze swoim uzależnieniem. Ten etap odbywa się zazwyczaj na oddziałach terapii uzależnień bądź w zamkniętych prywatnych ośrodkach.
Terapia podstawowa opiera się na psychoterapii uzależnień. Ma na celu zmianę sposobu myślenia pacjenta, jego zachowań, przyzwyczajeń, a także reakcji w obliczu przeciwności i sytuacji stresujących, które dotychczas wyzwalały potrzebę sięgania po czynnik uzależniający. Trwające kilka godzin dziennie zajęcia terapeutyczne obejmują spotkania w grupie, wspólne omawianie zadanych wcześniej prac pisemnych, mini wykłady, a także oglądanie filmów edukacyjnych.
Terapia pogłębiona, zwana również terapią nawrotów, to kolejny etap terapii odbywający się już w trybie ambulatoryjnym.
Program terapeutyczny terapii pogłębionej jest elastyczny i na bieżąco dostosowywany do aktualnych potrzeb chorego. Obejmuje on uczestnictwo w zajęciach indywidualnych z terapeutą oraz grupowych. Polega na wymianie doświadczeń pomiędzy członkami grupy, wspieraniu szczerej i otwartej komunikacji oraz analizie problemów aktualnie przeżywanych przez pacjenta.
Celem terapii pogłębionej jest zapewnienie wsparcia i akceptacji ze strony osób, którym udało się pokonać nałóg i są zdecydowane dalej trwać we właściwych nawykach.
Ile trwa leczenie uzależnień?
Czas trwania leczenia uzależnień jest kwestią bardzo indywidualną. Zależy od wielu czynników: od rodzaju uzależnienia, okresu dotychczasowego trwania w uzależnieniu i strat z niego wynikających.
Najczęściej terapia uzależnień składa się z kilku etapów, a przejście każdego z nich zajmuje kilka miesięcy. Cały proces terapeutyczny może być jednak rozłożony nawet na lata.
Ważne jest też uświadomienie sobie faktu, iż z uzależnienia nie jesteśmy się w stanie całkowicie wyleczyć. Możemy się nauczyć kontrolować nałóg, możemy się nauczyć żyć bez czynnika uzależniającego, jednak walka z uzależnieniem to stała i niekończąca się praca nad sobą, nad swoją motywacją, by móc odzyskać kontrolę nad własnymi zachowaniami i decyzjami.